Magdalena betekent 'van, uit Magdala'. Magdala of Magadan was een stadje op de westelijke oever van het Meer van Galilea.
De Bijbel geeft niet veel informatie over haar. In Lucas staat dat Jezus 'Maria, die Magdalena genoemd wordt' bevrijdde van zeven duivelse geesten. Zij volgde Jezus vanuit Galilea naar Jeruzalem, en was aanwezig bij de kruisiging en de graflegging. In Johannes staat dat zij de opstanding van Jezus heeft meegemaakt en dat zij de eerste was die hem zag na zijn opstanding.
Maria Magdalena in veelvoud
In de verschillende evangeliën krijgen we telkens een ander beeld van Maria Magdalena. In de interpretaties van deze figuur wordt Maria Magdalena dikwijls gereduceerd tot 'de prostituee' met wie ze dan ook in de latere kerkgeschiedenis vereenzelvigd werd. Maar in diverse literaire teksten (de evangelies, het evangelie van Maria, de vele latere legenden) en in talrijke kunstwerken merken we doorheen de kunst- en kerkgeschiedenis een veelvoud aan visies over deze merkwaardige vrouw op. Spreken deze beelden niet meer tot de verbeelding dan het loutere zoeken naar de historische feiten?
1511-12 Titiaan, Noli me tangere
'Noli me tangere', raak me niet aan? Maria Magdalena bij Johannes 20
In het Johannesevangelie is Maria Magdalena diegene aan wie Jezus de eerste keer verschijnt na de verrijzenis. Daardoor wordt ze in een bijzonder daglicht gezet. Toch kan het beeld dat we in deze passage krijgen ook negatief geïnterpreteerd worden. Waarom wil Jezus niet dat ze hem aanraakt? Of bedoelde Jezus 'nader niet', of 'houd me niet vast', laat me dus los? Welke betekenis hebben deze drie woorden, toen en nu? Bepaalt hun betekenisevolutie doorheen de geschiedenis de positie van de vrouw vandaag? Of kan deze zin, en de vrouw aan wie ze gericht is, ook op een constructieve manier tot ons spreken?
Intertekstualiteit en interpretatie
Maria Magdalena was en is een ambivalente figuur die nog steeds tot de verbeelding van velen spreekt. Ze ontsnapt aan elke poging om haar eens en voorgoed vast te leggen in woord of teken, en belichaamt zo op eigen wijze het 'houd me niet vast'. Kan Maria Magdalena niet herrijzen als een personage dat ons nog steeds met een uitdagende blik aankijkt? Het spanningsveld tussen aanraken/vasthouden/loslaten en het gegeven dat de trouwe volgelinge van Jezus vervormd werd tot boetvaardige prostituee daagt ons uit om na te denken over beeldvorming over vrouwen en over respect voor lichamelijke integriteit, concreet bijvoorbeeld over de hedendaagse problematiek rond prostitutie en vrouwenhandel.
Een middeleeuwse legende wil dat zij stierf in Efeze, in de omgeving van Johannes de Evangelist. Een westerse middeleeuwse legende verhaalt hoe zij met Lazarus naar Zuid-Frankrijk zou zijn gekomen en in Aix-en-Provence of in Saint-Maximin zijn begraven. Vooral de cultus in de basiliek La Madeleine te Vézelay, waar men sinds de 11e eeuw beweert haar relieken te bezitten, heeft de verering van Maria Magdalena in West-Europa bevorderd.
Maria Magdalena in gnostieke apocriefen
Behalve in het Nieuwe Testament, komt Maria Magdalena ook voor in een drietal gnostieke geschriften: het Evangelie naar Filippus, het Evangelie van Maria Magdalena en het Gesprek met de Verlosser. Zij wordt eveneens in verband gebracht met de Pistis Sophia.
De gestalte van Maria Magdalena werd in de gnostiek beschouwd als een persoon met een bijzondere toegang tot de openbaring, waardoor haar een belangrijkere plaats werd toegekend dan aan de twaalf apostelen. Zij werd zelfs in verbinding gebracht met de esoterische Sophia-mythe.
In het apocriefe Evangelie volgens Filippus staat dat drie vrouwen altijd met Jezus optrokken: zijn moeder, zijn zuster en Maria Magdalena. In dit geschrift wordt Maria Magdalena als bijzondere leerlinge van Jezus voorgesteld:
Legendevorming
In de Middeleeuwen ontstond legendevorming rond de heilige. Er werden andere verhalen aan haar figuur gekoppeld.
. Een van die verhalen is het Gastmaal bij Simon van Bethanië. Simon had Christus uitgenodigd om te komen eten. Tijdens de maaltijd zalfde een zondige vrouw Christus' voeten. Christus verdedigde haar tegen de kritische opmerkingen van de gastheer en vertelde dat al haar zonden haar vergeven waren. Deze vrouw zou Maria Magdalena zijn geweest. Op voorstellingen draagt Maria Magdalena dan ook vaak een zalfpot, die herinnert aan dit verhaal.
. Volgens een legende deed Maria Magdalena na de dood van Christus dertig jaar boete in een woestijn in Zuid-Frankrijk. Ze leefde daar teruggetrokken in een grot, slechts gekleed in haar eigen lange haar. Zeven keer per dag kwamen er engelen die haar de hemel indroegen, om haar te voeden met hemelse muziek.
. De landing van Maria op een Frans strand is een negende-eeuwse legende, die in Frankrijk nog jaarlijks met een processie wordt herdacht. Dat er een huwelijk zou hebben plaatsgevonden tussen Jezus en Maria, wordt door de Kerk beschouwd als negentiende-eeuwse fictie. De Franse fantast Pierre Plantard (1920-2000), uitvinder van de Priorij van Sion, combineerde deze twee legenden, en beweerde dat Maria Magdalena met de hulp van Jozef van Arimathea naar Frankrijk vertrokken was en er een dochter Sara (Hebreeuws voor prinses) ter wereld bracht. Deze zou stammoeder van de Merovingen zijn. In dit verhaal wordt Maria Magdalena gezien als de San Greal (Latijn voor Heilige Graal), waarbij San Greal als Sang Real (oud-frans voor koninklijk bloed) wordt beschouwd. Elementen uit deze speculatie over Maria Magdalena, die Jezus soms als echtgenoot van Maria Magdalena voorstelt, zijn verwerkt in de roman De Da Vinci Code van Dan Brown.
Pageviews vandaag: 319.